Słowiański Bestiariusz Kompendium wierzeń, demonologii, symboli i bóstw słowiańskich. Poruszamy również tematy dotyczące medycyny ludowej i życia codziennego Słowian.
Uzbrojenie dawnych Słowian jest jednym z ciekawszych tematów związanych z ich codziennym życiem. Przed setkami lat, kiedy człowiek był zdany na łaskę i niełaskę natury, broń była wyposażeniem niezbędnym, a wśród niej niewątpliwie nóż wyróżniał się swą popularnością. Noże słowiańskie służyły naszym przodkom podczas łowów, walki wręcz oraz jako użyteczne narzędzie podczas wielu prac. Trzeba jednak przy tym wprost powiedzieć, że najprawdopodobniej nie powstał nigdy wyróżniający się swymi cechami i właściwościami wzorzec, który moglibyśmy określić jako typowy nóż słowiański.
Powszechnie używano noży z drewnianą rękojeścią-najprostszą lub zdobioną żłobieniami. Osoby zamożniejsze mogły poszczycić się nożami o głowniach inkrustowanych srebrem, wykonanych z mosiądzu, kości czy żelaza. Noże noszone były najczęściej w pochwach, spośród których najprostsze i najtańsze wykonane były z drewna, a najdroższe bywały dziełami sztuki sporządzonymi z brązu, szlachetnych metali, kości. Szeroko rozpowszechnione były również noże składane, chętnie używane przez zamożniejszych i uboższych Słowian.
Zastanawiając się nad tym, jakich noży używali Słowianie, warto wspomnieć o wschodnio-południowej Słowiańszczyźnie, tj. terytorium Bałkanów i okolic. Popularnym w tamtym rejonie rodzajem noża był jatagan (pochodzenia np. Tureckiego), o długim, wąskim, jednostronnym i lekko zakrzywionym ostrzu. Rękojeść jataganu była również wąska, czasem rozgałęziona na końcu. Długość noża bywała różna – od kilkunastu centymetrów do około jednego metra. Jatagany noszone były w drewnianych pochwach, krytych skórą i blachą.
Słowianie wykorzystywali noże również w mniej oczywistych celach, przypisując im zdecydowanie niezwykłe właściwości. Otóż według naszych przodków, noże jak żadne inne przedmioty, były w stanie odpędzić duchy, uchronić przed złymi mocami i upiorami. Wobec nich bezbronne były demony, nimi zabezpieczano okna i drzwi izb przed zmorami. Nóż był nieodłącznym towarzyszem ciężarnych kobiet, a później niemowląt, którym wkładano go pod posłania. Bronią tą leczono choroby, wierząc, że jej ostrze bezpowrotnie niszczy niemoc. Wydaje się, że w zakresie walki ze światem nadprzyrodzonym nóż słowiański był według naszych przodków niezastąpiony, co w połączeniu z jego bardziej przyziemnymi zastosowaniami sprawiało, że był niezbędnym wyposażeniem każdego Słowianina niezależnie od płci, wieku i zamożności.
Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, Tomy I-II
