Słowiański Bestiariusz Kompendium wierzeń, demonologii, symboli i bóstw słowiańskich. Poruszamy również tematy dotyczące medycyny ludowej i życia codziennego Słowian.
Łasica w wierzeniach i życiu Słowian
Łasica należy do kręgu zwierząt darzonych przez Słowian ogromnym szacunkiem. Zanim na Słowiańszczyźnie popularny stał się udomowiony kot, łasica była chętnie przez ludzi oswajana – o tyle, o ile pozwalała im na to jej dzika natura. O względy tego niewielkiego stworzenia zabiegali najbogatsi gospodarze, a troską otaczała je cała wioska. Biada temu, kto odważył się podnieść na łasicę rękę!
Łasica z ludzkiego rodu
Słowianie wierzyli, że niektóre gatunki zwierząt wywodzą się od ludzkiego praojca. Jednym z tych gatunków były właśnie łasice. W niektórych rejonach Słowiańszczyzny, zwłaszcza na południu i południowym zachodzie precyzowano, że pochodzą one od młodej kobiety. Na zachodzie zwano łasicę panienką, na terenach Polski panną łaską, a na obszarze Węgier, Rumuni, Bułgarii, Chorwacji i Serbii – panną młodą, mołodycą, synową.
Łasica jako opiekunka domostwa
Obecność łasicy w gospodarskim obejściu była gwarantem dobrobytu, powodzenia i szczęścia. Uważana była za opiekunkę zarówno domostwa, jak i obejścia, przy czym jej szczególnymi względami cieszyło się bydło. Polując na myszy i szczury chroniła spoczywające w spichlerzach zbiory. Ciężarne kobiety nawet skórkę łasiczą uważały za cenny atrybut, gwarantujący łatwy i pomyślny poród.
Nic dziwnego, że gospodarze, szczególnie w krajach bałkańskich, prześcigali się w sposobach zwabienia jej do zagrody. Napotkawszy łasicę, witali się z nią jak z człowiekiem i zapraszali do swego domu na poczęstunek: Pójdź, kumo, z Panem Bogiem; oddajemy ci nasze myszy!
Pozostając przy wątku myszy – jeśli w gospodarstwie zbyt dużo się ich namnożyło, wzywano na pomoc właśnie łasicę. Wołano ją za pomocą specjalnych inwokacji, charakterystycznych dla danego regionu. Konieczne bywało również zachowanie odpowiedniego rytuału, na przykład zdjęcie ubrania i powtórzenie wezwania trzykrotnie.
Wierzono również, szczególnie na Ukrainie, Białorusi i w Polsce, że barwa sierści łasicy warunkuje umaszczenie zwierząt w obejściu.
Łasica jako mścicielka
Równocześnie łasica, choć tak pożyteczna i przyjaźnie nastawiona do otoczenia potrafiła być mściwa. Za doznane krzywdy odpłacała z nawiązką, posuwając się nawet do zabójstwa. Potrafiła też zesłać chorobę na ludzi i inwentarz lub zamienić mleko w krew. Zabicie łasicy ściągało na dom zabójcy nieszczęście, zawsze dotkliwe. Można było spodziewać się śmierci zwierząt, ale również członków rodziny. Znający mściwy charakter łasicy mieszkańcy wsi. wystrzegali się więc zatargów z nią.
Łasica współcześnie
Obecnie mało kto pamięta o znaczeniu, jakie łasicom przypisywali nasi przodkowie. Mimo wszystko pokutujące przez lata przesądy na ich temat chroniły je w pewnym stopniu przed atakami ze strony ludzi. Co więcej, ponieważ główny składnik diety łasic stanowią gryzonie, nie budziły one szczególnej agresji u gospodarzy chyba, że atakowały kury lub gołębie. Łasice w Polsce nie są obecnie spotykane tak często, jak przed laty, jednak na szczęście nie są gatunkiem zagrożonym wyginięciem.
Bibliografia:
Moszyński K., Kultura duchowa Słowian
