Chors, słowiański władca nocy

Chors – słowiańskie bóstwo solarne, bądź lunarne, o niepewnej autentyczności. Znane także pod imionami Choros, Chrs. Wzmianka o Chorsie pojawia się w „Powieści minionych lat”, gdzie występuje on w szeregu z innymi bóstwami, takimi jak Perun i Dadźbog. Również w „Słowie o wyprawie Igora” pojawia się krótka wzmianka o tymże bóstwie, gdzie autor przedstawia historię wyprawy połockiego księcia Wsiesława, który „wielkiemu Chorsowi drogę przebiegał”. Chors jest też wspominany w niektórych tekstach kościelnych („Słowo i objawienie św. Apostołów” czy „Biesiada trzech świętych”).

Etymologii imienia Chors badacze doszukują się w starożytnych językach bliskiego wschodu (tereny Iranu): sanskryckie „hara” oznaczające ogień, awestyjskie xvar (aureola), czy nowoperskie „xurset” tłumaczone jako „błyszczące słońce” oraz khor (khoršid, khurśet, khores) – po prostu Słońce. Aleksander Bruckners upatruje jednak pochodzenie imienia Chorsa w języku prasłowiańskim wywodząc je od słowa „wycharsły” oznaczającego „wynędzniały”, co może mieć związek z regularnym ubywaniem księżyca, bądź z jego nikłym blaskiem w stosunku do światła słonecznego. Warto zwrócić uwagę na fakt, ze w językach słowiańskich, w odróżnieniu do Europy Zachodniej, Księżyc jest rodzaju męskiego (Słońce nijakiego), tak samo, jak w irańskim kręgu kulturowym, dlatego też teoria dotycząca bliskowschodniego rodowodu Chorsa wydaje się bardziej prawdopodobna.

Pomimo „słonecznego” pochodzenia nazwy, Chors uznawany jest za bóstwo lunarne. Te dwie sfery nie są zresztą aż tak od siebie odległe. Istnieje teoria, wedle której nazwa „księżyc” oznacza syna księdza (księcia), którym w tym wypadku jest Słońce. Często łączy się też Chorsa z Dadźbogiem będącym synem Swaroga, co mogłoby potwierdzać powyższą teorię. Z powodu swojej „nocnej” domeny może również być w jakiś sposób spokrewniony z Welesem, bogiem świata podziemnego.

Źródło: www.aragorn.cz

Jako bóstwu lunarnemu, przypisuje się Chorsowi władztwo nad demonami wodnymi i nocnymi, jak zmora, czy rusałka. Ponadto ludowe mądrości twierdzą, że cykliczne „ubywanie” księżyca spowodowane jest zjadaniem go przez wilki, co może łączyć Chorsa z wilkołactwem. Ów związek dodatkowo potęguje fakt, że czasami był on wyobrażany jako połączenie wilka i człowieka. W innej wersji przedstawiany jest jako wychudzony człowiek, a być może posiadał on obie te formy, które mógł dowolnie przybierać.

Podobne wpisy:

• Swaróg – bóg słońca, ognia i kowalstwa
• Mokosz – słowiańska Matka-Ziemia
• Jarowit / Jaryło, Pan wojny i miłości
• Weles – władca zaświatów
• Simargł – tajemniczy bóg ze wschodu