Słowiański Bestiariusz Kompendium wierzeń, demonologii, symboli i bóstw słowiańskich. Poruszamy również tematy dotyczące medycyny ludowej i życia codziennego Słowian.
Jajko. Jako że w wielu pogańskich religiach pisanki są symbolem nowego życia, odrodzenia, początku, płodności i siły, stały się jednym z najbardziej charakterystycznych elementów świąt wiosennych (Jare Gody), kiedy to Słowianie cieszyli się z rozpoczęcia kolejnego okresu wegetacyjnego, z przybywania słońca i nadejścia ciepła, Jajko było doskonałym darem dla Bogów, a swoją mocą potrafiło odpędzić złe uroki i nieprzychylne ludziom demony.
Pierwsze znaleziska pisanek na ziemiach polskich pochodzą z X wieku. Odnaleziono je w trakcie wykopalisk prowadzonych w okolicach Opola i Wrocławia, jednakże nie ma żadnej przesady w tym, by sądzić, że nie była to nowość przyniesiona do nas przez chrześcijańskich misjonarzy. Są nawet przesłanki, że przez długi czas zakazywali oni swojemu ludowi tych pogańskich praktyk, ale wiadomo, jak to z naszą słowiańską krwią bywa. Im bardziej zakazują, tym bardziej tego chcemy. Jajko wcale nie straciło swojej mocy, a my dalej chętnie wykorzystywaliśmy je do czarów i modłów. Do dziś spotyka się na Ukrainie, by po ciele chorego czy to człowieka, czy bydła, toczy się jajo, by przynieść ulgę w chorobie i zwiększyć siły życiowe.
Barwne, kolorowe i bogato zdobione pisanki, zwane także kraszankami, byczkami czy malowankami, malowane kiedyś były tylko i wyłączne przez kobiety (ta nie mogła być w trakcie miesiączki), a cały ten proces był całkowicie niedostępny dla mężczyzn. Nie miał on nawet wstępu do pomieszczenia, w którym odbywał się ten uroczy rytuał. Nie widział, jak kobiety specjalnym kawałkiem wosku „pisały” po ugotowanych jajkach, kiedy wrzucały je do naturalnego barwnika, kiedy je wyciągały i ścierały wosk, odsłaniając wzór.
„Farbują jaja w brezylii czerwonej i sinej, w odwarze z łupin cebuli, z kory dzikiej jabłoni, listków kwiatu malwy, kory olszowej, z robaczków czerwcem zwanych, w szafranie, krokoszu itd. Rysują jajko rozpuszczonym woskiem, aby farba miejsc powoskowanych nie pokryła. Rysowanie zowią pisaniem, stąd nazwa pisanki, tak jak dawnych dzbanów pisanych (…). Upowszechnione desenie mają swe nazwy od wzorów i podobieństw, rysują więc w gałązki, w drabinki, w wiatraczki, w jabłuszka, w serduszka, w kurze łapki itd. Jako narzędzi do pisania używają szpilek, igieł, kozików, szydeł, słomek i drewienek”.
Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska
Gotową pisanką natomiast mężczyzna mógł bawić się ‘’w bitki”, co praktykuje się jeszcze u mnie w domu; uderzano wtedy jedną pisanką o drugą, a wygrywał ten, który zbił jajko przeciwnika. Zdobione jajeczka były także, wraz z orzechami i jabłkami, prezentem dla rodziny i najbliższych. Dawano je także żebrakom jako życzenie szczęścia.
